Hangi durumlar iş kazası sayılır?

İş kazası kişinin çalışma hayatında 5510 sayılı Kanun’da sayılan hallerden birinde meydana gelen ve sigortalıyı bedenen veya ruhen özre uğratan olaydır. 5510 sayılı Kanun’da sayılan iş kazası halleri ise şunlardır;

İş kazası sayılan durumlar!

• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada
• İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle
• Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda
• Hizmet akdi ile çalışan emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda
• Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında
• Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle meydana gelen olaylardır.

Sigortasının Kapsamına Giren Sigortalılar;

• Hizmet akdi ile çalışanlar (4/a)
• Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile köy ve mahalle muhtarları (4/b)
• Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevlerinde çalışanlar
• Aday çırak, çırak ve stajyerler,
• Harp Malulleri ile Vazife Malulleri
• Türkiye İş Kurumu kursiyerleri
• Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri
• İntörn öğrenciler
• Tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalılar.

İş Kazaları

Ülkemizde iş kazaları verilerine bakıldığında, gelişmiş ülkelere oranla sayısının çok yüksek olduğu görülmektedir. Hem işletme ve işverenler tarafından kurallara gerekli önemin verilmediği hem de işgörenlerin kuralları uygulamada birtakım uyumsuzluklar sergilediği tespit edilmektedir.

İş kazası tanımı

ILO iş kazasını “belirli bir zarar ya da yaralanmaya neden olan, beklenmeyen, önceden planlanmayan bir olay” şeklinde tanımlamıştır.

İş kazası kavramının pek çok tanımı olmakla beraber; emniyetsiz hareket ve şartlardan doğan, çalışanların can güvenliğini tehlikeye sokan, çoğu zaman yaralanmalara, makine ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol açan, önceden planlanmamış olaylar şeklinde tanımlanabilir. Kazanın tanımındaki en önemli unsur, ani ve beklenmeyen bir olay olmasıdır.

İş kazalarına yol açan en önemli faktörler; tehlikeli çalışma koşulları, tehlikeli davranış ve denetimsizliktir. İş kazalarının oluş nedenleri ise, dikkatsizlik, tedbirsizlik, kurallara uymama, kullanılan araç gerecin kullanımına ilişkin bilgisizlik ve kullanılan araç gerecin bakımsız ve elverişsiz oluşu olarak sıralanabilir.

İş kazasından doğan zararlar olayın hemen sonrasında görülebileceği gibi olayın üzerinden belirli bir süre geçtikten sonra bile ortaya çıkabilir. Bu durumlarda söz konusu zararın iş kazası niteliğindeki olaya bağlı olarak geliştiğinin ispatlanması halinde yine iş kazasına bağlı haklar talep edilebilinir. Hastaneye gidildiğinde olayın iş kazası olduğunun özellikle belirtilmesi ve hastane kayıtlarına iş kazası olarak geçmesi sağlanmalıdır.

İşverenin, gerçekleşen olayı kazadan sonraki iki gün içinde SGK Bölge Müdürlüğü’ ne de bildirme zorunluluğu bulunmaktadır. İşverenin bu yükümlülüğünü yerine getirmemesine karşı işçinin veya yakınlarının durumu hemen Bölge Çalışma Müdürlüğü ve SGK Bölge Müdürlüğü’ ne bildirmesi yerinde olacaktır.

SGK Bölge Müdürlüğü ve Bölge Çalışma Müdürlüğü müfettişleri tarafından olay yerinde inceleme yapılmakta, inceleme sırasında mümkünse işçinin olay yerinde olması ve kazayı gören diğer işçilerin olayı ayrıntılı olarak anlatması sağlanmalıdır. İş kazası gerçekleştiğinde özel hastaneler yerine öncelikli devlet hastanelerine (özellikle de eski SGK hastanelerinden birine) gidilmesi işçi açısından daha uygun olacaktır. Çünkü özel hastane tedavi bedellerinin SGK tarafından ödenmesinde zaman zaman güçlükler çıkmakta ve işçiler bu nedenle zor durumda kalabilmektedir.